شمعدانی | پایگاه اینترنتی معلولان ایران

یک متخصص ژنتیک پزشکی عنوان کرد؛
خطر انتقال بیماری ها در ازدواج فامیلی

 بهترین زمان مشاوره ژنتیک

عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا، گفت: خطر انتقال برخی از بیماری ها در ازدواج خویشاوندی بالاتر است.
دکتر سعیدرضا غفاری با اشاره به اینکه در ازدواج های فامیلی، زن و مرد هر دو ژن های مشترک را از یک جد مشترک به ارث برده اند، گفت: احتمال اینکه ژن معیوب در هر دوی آنها وجود داشته باشد بیشتر است و بنابراین، این خطر وجود دارد که هر دو والد ژن معیوب را به فرزند خودشان انتقال دهند.

مسئول کلینیک سلامت مادر، جنین و نوزاد مرکز درمان ناباروری ابن سینا با بیان اینکه در مشاوره ژنتیک قرار نیست به زن و مرد گفته شود که ازدواج های خویشاوندی و فامیلی انجام نگیرد، افزود: هدف از مشاورۀ ژنتیک آن است که اطلاعات بیشتری در جهت آگاهی زوجین و خانواده ها در اختیارشان قرار گیرد تا بهتر بتوانند تصمیم گیری نمایند یعنی این موضوع که پیشنهاد و یا قضاوتی در مورد خوب یا بد بودن ازدواج فامیلی وجود ندارد بلکه در مشاوره ژنتیک، یک سری ملاحظات ژنتیکی در نظر گرفته شده و مورد بررسی قرار می گیرد.

غفاری تشریح کرد: در وراثت برای آنکه یک بیماری ایجاد شود ما باید به طور همزمان یک ژن معیوب را از پدر و یک ژن معیوب را از مادر دریافت کنیم یعنی اگر یک ژن معیوب را به تنهایی از پدر و یا فقط مادر دریافت کنیم برای ابتلا به آن بیماری کافی نیست، یعنی ممکن است ژن معیوب را مثلاً از مادر دریافت کرده باشد اما ژن معیوب و جفت آن را از پدر نداشته باشد که در اینصورت فرد در ظاهر در آن صفت سالم است اما ناقل آن می باشد.

وی در ادامه با اشاره به نوع تعریف ارتباط فامیلی در حوزۀ ژنتیک و ازدواج خویشاوندی افزود: اگر به شکلی وسیع و گسترده نگاه کنیم باید گفت که تمام انسان ها از یک منشأ مشترک بوده و با هم خویشاوند هستند. اما به تدریج این لایه ها به یکدیگر نزدیک و نزدیکتر می شوند و نهایتاً هر فردی، خودش با خودش خویشاوندترین فرد است که پس از آن خواهرها، برادرها، پدر، مادر، خاله، عمه، دایی، عمو، پدر بزرگ، مادر بزرگ و ... خویشاوند تلقی می شود که حداقل سه لایه از این ارتباط فامیلی را خویشاوند می گوییم.

این متخصص ژنتیک پزشکی با بیان اینکه اگر یک بیماری واقعاً از نوع مغلوب باشد و خانواده ای که فرزند مبتلا دارند در معرض ابتلای فرزند بعدی نیز به این بیماری خواهند بود، تصریح کرد: چنانچه زن و مردی فرزند مبتلایی دارند که به یک بیماری مغلوب چون نابینایی، مشکلات حرکتی و ...دچار شده است، متأسفانه 25 درصد در معرض داشتن فرزند مبتلای دیگری هستند و چنانچه مداخله ای انجام نگیرد، در معرض خطر و ریسک ابتلای فرزند دیگر خواهند بود.

غفاری با عنوان این مطلب که راه پیشگیری از ابتلا به ژن معیوب وجود دارد، خاطرنشان کرد: چنانچه زوجی به علت ترس از تولد فرزند ناسالم بچه دار نشوند در واقع نوعی از ناباروری اتفاق می افتد، بنابراین فرصتی وجود دارد که با انجام مشاوره ژنتیک و انجام بررسی های لازم از ابتلای فرزندان آنها به بیماری و ژن معیوب جلوگیری و پیشگیری کرد.

وی در ادامه افزود: در گذشته بیشتر مشاوره های ژنتیک قبل از ازدواج برای افرادی که تصمیم به ازدواج خویشاوندی داشتند در جهت آن بود که آیا امکان این ازدواج وجود دارد یا خیر، اما در حال حاضر با توجه به امکانات موجود، تقریباً هیچ حالتی وجود ندارد که بتوان گفت شخصی نمی تواند با فرد مورد انتخاب خود ازدواج کند، هر چند همواره خطرات و هزینه های بالقوه ای نیز وجود دارد که نیاز به پیشگیری دارند که از طریق مشاوره ژنتیک مشخص خواهند شد.

مسئول کلینیک سلامت مادر، جنین و نوزاد مرکز درمان ناباروری ابن سینا ضمن اشاره به اینکه احتمال انتقال بیماری ها از طریق ژنتیک و وراثت در هر ازدواجی وجود دارد تاکید کرد: خطر انتقال برخی از بیماری ها در ازدواج خویشاوندی بالاتر است و برخی از انواع ناشنوایی، کم شنوایی، عقب ماندگی ذهنی، نابینایی، اختلال های بینایی و بیماری های نادر در فرزند حاصل از ازدواج فامیلی بیشتر است که بر حسب درجه خویشاوندی متفاوت است و در بعضی از فرهنگ ها نیز ازدواج فامیلی بیشتر به چشم می خورد.

غفاری با تشریح روش های پیشگیری از تولد فرزند مبتلا در ازدواج های خویشاوندی گفت: این روش های پیشگیری در ابتدا با مشاورۀ ژنتیک و رسم شجره نامه آغاز شده و آزمایشات مناسب انتخاب می شوند که علی رغم آنکه به ازدواج های فامیلی پرداخته  می شود، در بسیاری از موارد فرزندان آنها سالم هستند به گونه ای که حتی در ازدواج های خویشاوندی پر خطر، با مداخلۀ ژنتیکی، فرزند آنها نیز می تواند از سلامت برخوردار باشد.

وی در ادامه با برشمردن اهمیت مشاوره ژنتیک برای زوجین افزود: بهترین زمان جهت انجام مشاوره ژنتیک هنگامی است که فرد یا زوج احساس نگرانی می کنند که می تواند قبل از ازدواج یا پس از ازدواج و قبل از فرزنددار شدن، در دوران بارداری و یا بلافاصله پس از تولد فرزند باشد.

غفاری همچنین تصریح کرد: در بیشتر مشاوره های ژنتیک نیاز به انجام آزمایش نمی باشد و در بیشتر اوقات، اکثریت مراجعین نیاز به انجام هیچگونه آزمایشی ندارند.

منبع: مهر